บทบาทใหม่ของเพศแม่

วันแม่แห่งชาติ 2025 - บทบาทใหม่ของเพศแม่ มากมายหลากหลาย ล้วนต้องเทอดทูน

ค่านิยมสังคมไม่ว่าที่ไหน กำหนดให้สตรีเป็นช้างเท้าหลัง คงเป็นเพราะความสามารถของร่างกายที่ผู้ชายแข็งแรงกว่า เพราะระดับ testosterone ในร่างกาย ผนวกกับความสามารถตรวจจับสิ่งต่างๆ ได้อย่างรวดเร็วของสายตา และความสามารถของสมองส่วน inforior-pariel lobuks หรือ IPL ที่ทำให้ผู้ชายคิดคำนวณได้เลิศล้ำกว่าสตรีเพศ แต่ว่าเมื่อ "อำแดงเหมือน" ยืนขึ้นกำมือปกป้องชายคนรักอย่างถึงเป็นถึงตาย นั่นก็ทำให้ประเทศไทยของเรามีแรงบันดาลใจในการก่อเกิดวีรสตรียืนแถวหน้าปกป้องบ้านเมืองตามแบบอย่างท้าวสุรนารี ท้าวเทพสตรี ท้าวศรีสุนทรกันไม่น้อย

ทุกวันนี้แม้ประเทศไทยยังก้าวห่างออกไปจากปากทางความด้อยพัฒนาไม่มากนัก แต่ทศวรรษ 2550 พวกเราคนไทยก็มีนายกรัฐมนตรีเป็นผู้หญิงคนแรก นัยว่าคนไทยกว่า 10 ล้านคนทั้งชายทั้งหญิง รักและเทอดทูนถวายหัว ส่วนคนที่ไม่รักไม่ชอบ ก็ต้องยอมรับให้ได้ เพราะความเท่าเทียมทางการเมืองของบ้านเรานั้น เกิดขึ้นแล้ว เท่านั้นยังไม่จบไม่สิ้น ปลายทศวรรษ 2560 ผู้ทรงอิทธิพลทางการเมือง ก็ส่งนายกรัฐมนตรีหญิงที่มีอายุน้อยที่สุดในโลก มาให้คนไทยได้เดินตามรอยบาทาบารมี แม้ว่าจะทำตัวเป็นปรปักษ์กับความเป็นชาติไทยที่มีเกียรติ มีศักดิ์ศรี มีความอยู่ดีกินดี เป็นตัวปัญหาของชาติก็ตาม

ในทางวิทยาศาสตร์ ผู้หญิงจัดการความเครียดได้ดี เนื่องจากในภาวะคับขันร่างกายของมนุษย์ทุกคนจะปล่อยฮอร์โมน oxytocine ออกมา ฮอร์โมนนี้เมื่อผสมกับ estogen ฮอร์โมนเพศหญิง ทำให้สตรีเพศสงบนิ่งได้ดีกว่าบุรุษเพศที่เมื่อ oxytocine ผสมกับ testosterone แล้ว ผู้ชายก็ยังคงสภาพลุกรี้ลุกรน ระหว่างเผชิญหน้ากับความตรึงเครียด

การแข่งขันกีฬาหลายประเภท เดิมเขาแบ่งกันชัดเจน นั่นเป็นกีฬาของผู้ชาย นั่นจัดไว้ให้ผู้หญิงเล่น แต่ทุกวันนี้ ไม่น่าเชื่อว่าผู้หญิงจะแข่งฟุตบอล ไม่เชื่อก็ต้องเชื่อว่าผู้หญิงแข่งชกมวย มายสากลของไทยเคยยิ่งใหญ่มากๆ ในกีฬาโอลิมปิค แต่ยุคสมัยนี้ กลับกลายเป็นนักมวยสากลหญิงต่างหากที่คว้าเหรียญกลับมาอวดคนไทย แม้ว่าจะต้องขึ้นชกกับนักมวยบางชาติที่แปลงเพศมาแบบเอาเปรียบกันชัดๆ ยิ่งกว่านั้นกีฬาขี่ม้าเขาไม่แยกเพศกัน เขาแข่งไปด้วยกันทั้งหญิงและชาย

กีฬาวอลเล่ย์บอลทีมหญิงของไทยเรา พัฒนาการก้าวล้ำอย่างต่อเนื่องมานานด้วยพลังของสตรีที่มากด้วยฝีมือและเต็มเปี่ยมไปด้วยพลังแห่งการต่อสู้เพื่อก้าวไปข้างหน้า ความมุ่งมั่นของพวกเธอบนการบริหารจัดการที่ยอดเยี่ยม ทำให้ทีมชาติไทยของเราก้าวขึ้นมายืนเบอร์หนึ่งของอาเซียนต่อเนื่องยาวนาน และขึ้นมาอยู่ตำแหน่งเบอร์สามของเอเชีย บางปีก็ได้แชมป์เอเชียด้วยซ้ำ แถมถูกจัดอยู่ในอันดีที่ 17 ใน NVB League 2025 และอยู่ในลำดับ 21 ใน FIVB World Ranking กำลังถูกไล่กวดคะแนนแบบหายใจลดต้นคอจากเวียดนาม ลำดับที่ 22 ด้วยการใช้ผู้เล่นที่ทั่วโลกสงสัยด้วยสิ่งบ่งชี้หลายๆ อย่างว่า เธออาจไม่ใช้ผู้หญิงจริงๆ

แบบนี้ นี่มันอะไรกันล่ะ

ประเทศไทยของเรารัฐมนตรีกีฬาเป็นผู้หญิง นายกสมาคมกีฬาที่มีนักกีฬาติดแรงกิ้งสูงๆ ของโลกอย่างแบดมินตัน และยกน้ำหนัก เป็นผู้หญิง นายกสมาคมฟุตบอลกีฬาที่ทีมชายเป็นศูนย์กลางคอกีฬาทั้งชาติ ก็เป็นผู้หญิง นักกีฬาระดับโลกที่ทำชื่อเสียงให้คนไทยทั้ง เทควันโด้ แบดมินตัน กอล์ฟ และวอลเล่ย์บอล ล้วนเป็นผู้หญิง

ไม่ใช่ว่า โลกนี้มีผู้หญิงมากขึ้น มีผู้ชายน้อยลง แต่โลกเปลี่ยนไป การให้คุณค่าความเป็นมนุษย์เปลี่ยนไป เดิมเคยยึดอยู่ว่าผู้ชายเป็นอัตถะภาวะ (subjective) เป็นผู้กระทำ เป็นฝ่ายรุก ผู้หญิงเป็นวัตถุภาวะ (objective) เป็นผู้ถูกกระทำ เป็นฝ่ายตั้งรับ ผู้ชายที่มีสรีระได้เปรียบ จึงใช้สิ่งนั้นทำอะไรต่อมิอะไรให้โดดเด่นเหนือผู้หญิง โดยลืมตนว่าที่โดดเด่นอยู่ได้นั่น เพราะข้างหลังมีผู้หญิงคอยทำอาหารให้ คอยดูแลรักษายามเจ็บ คอยปลอบประโลมยามจิตใจอ่อนแอ เพราะผู้หญิงสามารถควบคุมความเจ็บปวดได้ดีกว่าผู้ชาย จากการทำงานแบบเฉียบพลันของ amygdala ซีกซ้ายที่อยู่ใกล้และสัมพันธ์กับสรีระภายในร่างกายของผู้หญิง

เมื่อเรื่องจริงในประวัติศาสตร์ช่วงต้นศตวรรษที่ 20 เป็นการต่อสู้ของ Countess MARKIEVICZ สตรีผู้มีพลังแกร่งกล้าร่วมก่อตั้ง Cumann na mBan หรือสมาคมสตรีไอริชขึ้นมาเมื่อปี 1914 เพื่อปลุกพลังสตรีให้ลุกฮือขึ้นต่อต้านการยุติการปกครองของอังกฤษและสถาปนาสาธารณรัฐไอริชในปี 1916 โดยสมาคมคูมันน์ นา เอ็มบัน ทำหน้าที่สนับสนุนเสบียง อาวุธ และข่าว รวมถึงจับอาวุธขึ้นมาต่อสู่ข้าศึกเคียงบ่าเคียงไหล่ทหารหาญที่เป็นผู้ชาย ความพ่ายแพ้ทำให้เธอถูกตัดสินประหารชีวิต แต่ทางการลดโทษเหลือจำคุกตลอดชีวิต ด้วยเหตุจากเธอมีเพศเป็นผู้หญิง โดยเธอยืนกรานที่จะรับโทษสถานหนักเฉกเช่นนักรบชายที่เธอยืนเคียงข้าง

วันแม่แห่งชาติ วันสำคัญของสังคมไทยวันนี้ ขอกล่าวถึงสตรีผู้มีความผู้เข้มแข็งและเป็นผู้นำที่โลกต้องจารึกอีกท่านหนึ่ง คือ อังเกลา แมร์เคิล อดีตนายกรัฐมนตรีสาธารณรัฐเยอรมนี ในฐานะผู้นำชาติยุโรปที่ต้องยืนหยัดท่ามกลางแรงบีบของอเมริกาและรัสเซีย

แม้ว่าอังเกลา แมร์เคิล จะเกิดในฮัมบูร์ก แต่ถือได้ว่าเธอเป็นชาวเยอรมันตะวันออก เพราะครอบครัวอพยพไปอยู่ที่นั่นตั้งแต่ยังเยาว์ และได้เรียนภาษารัสเซียจนสามารถสื่อสารได้ค่อนข้างดี และเธอเป็นชาเลนเจอร์ของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีคนแรกที่เป็นชาวตะวันออก   นั่นหมายความว่า ภายในประเทศเองเธอก็ค่อนข้างถูกระแวง ขณะที่ระหว่างมหาอำนาจ เธอก็ถูกระแวงจากทั้งหัวหน้าค่ายเสรีนิยมและหัวหน้าค่ายคอมมิวนิสต์ใหญ่ด้วย

แม้ว่าจะเป็นผู้หญิงเก่งกล้าต่อกรและต่อคารมอย่างไม่ยอมลงให้กับทั้งบารัค โอบามา เจ้าลัทธิประชาธิปไตย ทั้งวราดิเมีย ปูติน เจ้าลัทธิคอมมิวนิสต์ ทั้งโดนัลด์ ทรัมป์ เจ้าลัทธิบ๊องๆ บวมๆ แต่ในสมัยเด็กอังเกลา แมร์เคิล เคยถูกสุนัขกัด ทำให้เป็นปมกลัวหมามาตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา เป็นเหตุให้ปูตินขู่ว่าจะเอาเจ้าคอนนี ลาบราดอร์ รีทีฟเวอร์ ตัวดำมากัดเธอ ขณะที่ทรัมป์ผู้ไม่อยู่กะร่องกะรอย เธอก็ยังตำหนิว่า เป็นประชาธิปไตยไฝ่เผด็จการชื่นชอบหลงไหลปูตินเป็นที่สุด

ด้วยคำสอนสั่งที่สมเด็จพระสันตะปาปา ฟรานซีส ทรงรับสั่งกับเธอเป็นการส่วนตัวว่า “ยอมงอบ้างก็ได้ อย่าไปฝืน และปล่อยให้งอบ้างอีกหน่อย แต่อย่าให้มันหัก” ทำให้วัตรปฏิบัติบนตำแหน่งผู้นำ EU ในยามที่อังกฤษตีจากไปแบบตัวคนเดียว ดูผ่อนคลายลง ทำให้หลายอย่างสำเร็จด้วยดี

แต่ว่าความเลวร้ายของมหาอำนาจที่รุกเร้าทำลายทั้งซีเรีย อัฟกานิสถาน และปาเลสไตน์ ช่วงปี 2015 ประชาชนชาวอาหรับหลายล้านคน ต้องอพยพหนีตายจากบ้านเกิด ข้ามเขาข้ามทะเล และรอนแรมตามทางรถไฟ หวังไปพำนักพักพึ่งชาติยุโรปเจ้าแห่งความเอื้ออาทร แต่กลับมีเพียงเยอรมนีของอังเกลา แมร์เคิล เท่านั้นที่อ้าแขนรับ และนั่นเป็นเหตุให้เธอต้องยุติบทบาท german chancellor เพียงแค่ 16 ปี

โลกของเราเปลี่ยนไปเยอะ เยอะจนเราอาจตามไม่ทัน โครงสร้างเดิม structuralism ที่ฝังหัวมาจากประเพณี มาจากระบบการศึกษา มาจากเป้าหมายทางเศรษฐกิจทุนนิยม มาจากเป้าหมายทางการเมืองประชาธิปไตยตัวแทน อาจนำมาใช้อธิบายสิ่งที่เห็นสิ่งที่เป็นสิ่งที่จะเป็นไป ไม่ได้ทั้งหมดอีกต่อไปแล้ว  ความคิดฝังหัวที่ว่า "ผู้หญิงเป็นเพศ passive" พ่อแม่จะบอกให้ทำแค่นั้นแค่นี้ก็พอ ครูจะสอนว่าควรอย่างนั้นอย่างนี้ จะได้ดูดีดูงาม คงไม่ใช่อีกต่อไปแล้ว

พื้นที่ตามความคิดหลังโครงสร้าง (poststructuralism) ของผู้หญิงก้าวพ้นการจำเจปรุงอาหารในห้องครัวและกล่อมลูกในห้องนอนแล้ว คุณหญิงปัทมา ลีสวัสดิ์ตระกูล ผู้นำพาทีมแบดมินตันไทยไต่ระดับโลกตามคุณบุษบา ยอดบางเตย ที่สร้างนักกีฬายกน้ำหนักค้างฟ้าอยู่ทุกวันนี้ เท่านั้นยังไม่พอ คุณหญิงปัทมา ท่านยังได้รับความไว้วางใจให้เป็นผู้นำในฐานะประธานสหพันธ์แบดมินตันนานาชาติ ดูกันต่อไปว่า ท่านจะช่วยให้มีนักแบดมินตันไทยก้าวขึ้นเป็นมือ 1 ของโลก คนที่สามคนที่สี่คนที่ห้า และคนต่อๆ ไปได้มากแค่ไหน และนี่ก็รอดูบทบาทของคุณนวลพรรณ ล่ำซำ นายกสมาคมฟุตบอลแห่งประเทศไทย ว่าสร้างความแข็งแกร่งให้กับทีมฟุตบอลทีมชาติไทย และความพัฒนาถาวรของวงการธุรกิจฟุตบอลไทยลีก มากน้อยแค่ไหนอย่างไร หลังจากที่ผู้ชายคนแล้วคนเล่าไม่สามารถทำได้

ส่วนความหวังที่ว่าผู้นำการเมืองไทยที่เป็นผู้หญิงอายุน้อยที่สุดในโลก จะทำอะไรให้ไทยเชิดหน้าชูตา และทำให้คนไทยมีเกียรติ มีศักดิ์ศรี มีกินมีใช้ ไปพร้อมๆ กัน แบบนั้น คงไม่มีโอกาสได้เห็นกันแล้วละ เพราะอะไร ทุกท่านทุกคน คงรู้อยู่แก่ใจ